Türkiye’nin uzayda 6 öncelikli hedefi var
TÜRKİYE Uzay Ajansı (TUA), 13 Aralık 2018’de kurulmuştu. 6’ıncı yaşını kutlayan ajans, bu kısa sürede önemli işlere imza attı ve ilk Türk astronotları uzaya göndererek, herkesi gururlandırdı. Milli Uzay Programı kapsamında çalışmalarını devam ettiren TUA’nın yeni 6 öncelikli hedefi var. TUA Başkanı Yusuf Kıraç, bu hedefleri TRT Haber’e anlattı.
Ülke hedefleri doğrultusunda ilerliyoruz
“Türkiye’de uzay çalışmaları, uydu çalışmalarıyla 1980’lerin ortalarında başladı. Fakat tam kapsamlı, işin ekonomisi, stratejisi ve bilimsel çalışmalar, Sayın Cumhurbaşkanımızın 3 yıl önce açıkladığı Milli Uzay Programı ile başladı. Milli Uzay Programı bugün bu konuda ileri seviyede olan ülkelerin hedefleri ne ise, o hedefleri içeriyor. Biz de kendimize bunu görev aldık.”
Kendi uydusunu yapan ülke olduk
2024 bizim için çok önemli bir yıldı. 2 astronomumuzu uzaya 20 deneyle birlikte uzaya gönderdik. Bu deneylerin analizleri yapılıyor. Yakında detaylarını kamuoyuyla paylaşacağız. İkinci bir başka önemli görevimiz de ilk yerli haberleşme uydumuzu göndermek oldu. Bu çok önemli. Yapabileceğimiz uydu çalışmalarında en katma değerli üretim, iletişim uydusu olan TÜRKSAT 6A’yı haziran ayında gönderdik. Tamamen yerli üretim, Türk mühendislerin ürünüydü. 2025’in ilk çeyreğinde hizmet vermeye başlayacak. Bununla birlikte bir yıl önce gözlem uydumuz İMECE’yi, metre altı çözünürlükte, kendi geliştirdiğimiz kameralarımızla gönderdik. İstediğimiz görüntüleri alabilme yeteneğine sahip olduk. Bu ülke, uydularını yapabilen bir ülke. Hangi servisleri vereceğiz, onun üzerine gideceğiz. Akıllı şehirlerden tutun, çevre takip, iletişim gibi tüm alanlarda uydularımızın içine koyacağımız sistemlerle yeni servisler verme peşinde olacağız.”
Hedef: 2026’da Ay
“Şu andaki en önemli projemiz, yine Milli Uzay Programımız içinde olan Ay’a erişim misyonumuz. Şu anda onun üzerinde çalışıyoruz. Bunun iki önemli parçası var. Bunun birincisi kendi uzay aracımız. Kendi aracımızı yapıyoruz. İkincisi de hibrit itki sistemini yapıyoruz. Bunlar yapım aşamasındalar. Testleri devam ediyor. İnşallah 2026’da Türkiye Ay’a erişen ülkeler arasına katılacak. Ay misyonumuzun birinci fazında önce sert iniş yapacağız. Faz 2’de yumuşak iniş. Bunun sonrası, faz 3 ise insanlı misyon görevleri. Bununla ilgili çalışmalar sürüyor. Kendi ürettiğimiz uzay aracını uluslararası işbirliği ile dünya yörüngesine çıkardıktan sonra 3-6 ay Ay etrafında kalacak. Sonra sert iniş yapacağız. Sonra yumuşak iniş ve insanlı iniş hedefimiz gelecek.
Atomik saatimiz yıl sonu hazır
“Uzaydaki en stratejik çalışmalardan bir tanesi zaman ve konumlama sistemleri. Kendi bölgesel konum ve zamanlama sistemimiz için çalışıyoruz. Atomik saatimiz inşallah bir yıl sonra kullanıma hazır hale gelmiş ve uzay tarihçesi kazandırmış olarak bunu da üretmiş olacağız.”
Fırlatma üssümüzü kuracağız
“Ülke olarak hedefimiz, uzaya bağımsız olarak gidebilmek. Bunun için de kendi fırlatma üssü olan, kendi fırlatma sistemine sahip bir ülke yolunda ilerliyoruz. İnşallah çok kısa sürede bunları başaracağız. Bununla ilgili önemli adımlar atıldı.”
Bitki yetiştirme ve ilaç deneyleri
“Uzay çalışmalarının önemli bir yönü de bilimsel çalışmalardır. Dünya şartlarından, yerçekiminin mikro olduğu şartlara geçtiğimizde bize üretim avantajı sağlayacak herhangi bir şey sağlayabilir miyiz, anlamaya çalışıyoruz. Tohum üretiminden tutun da elektronik kartalar kadar testler ve deneyler devam ediyor. Ayrıca ileride bir koloni kurulduğunda nasıl bitki üretilir, yiyecekleri nasıl karşılanabilir, bu bilgileri elde edilmeye çalışılıyor. Alper Gezeravcı 13, Tuva Cihangir Atasever 7 deney yaptı. Toplam 20 deneyle burada katkı sağladık. Bu deneylerin detayları inceleniyor. Bununla birlikte uluslararası işbirlikleriyle başka çalışmalar da yapıyoruz. En son Ege Üniversitesi ile bazı tohumları uzaya göndererek, bazı şartlarda, daha zor şartlarda tohumların nasıl tepki vereceğine ilişkin bazı deneylerimiz oldu. İnşallah bunun da detaylı analizleri devam ediyor. Uzaydaki çalışmaların bazı avantajlar sağdığı görülüyor. Özellikle ilaç alanında. Mesela bir kanser hücresinin yerçekimi olmayan ortamda tepkisi daha farklı oluyor. Buradaki çalışmalar çok önemli hale gelecek. Bugüne kadar yaklaşık 2 bin 500 deney yapılmış. Biz de 20 deneyimizle buna katkı verdik. İnşallah bunlar devam edecek.”
77. IAC Antalya’da
“2026’da 77’ncisi düzenlenecek Uzay Fuarı’nı (International Astronautical Congress- IAC) Antalya Belek’te yapacağız. Bilim insanları, sektör temsilcileri, öğrenciler ve girişimcilerden oluşan yaklaşık 15 bin kişiyi burada toplamayı planlıyoruz.”
Uzay ekonomisi çok hızlı büyüyor
“Uzay ekonomisi bugün 600 milyar doları geçti. Dünya ekonomisi her yıl yüzde 3 civarında büyürken, uzay ekonomisi bunun üç katı kadar, yüzde 8-9 büyüyor. Buradan mutlaka payımızı almamız lazım. Start up girişimler çok önemli. Bugün uzay teknolojilerinde, uzayda hizmet verebilecek servisler konusunda irili ufaklı pek çok çalışma başlatıldı. Türkiye’de iki, üç girişim, kendi uydusunu gönderecek hale geldi. Özel sektördeki girişimcilerin bu alandaki çalışmaları kendilerine ve Türkiye’ye çok şey katacak. Biz de TUA olarak her türlü desteği vermeye devam edeceğiz.”
