Asimetrik Gücün Zaferi: Ukrayna’nın İDA Operasyonları

“Donanmasının büyük çoğunluğu kaybeden Ukrayna, insansız deniz araçları ile Rus Karadeniz Filosu gemilerini hedef almış ve önemli başarılar elde etmiştir.”

Yusuf Emir Işık

24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna-Rusya Savaşı, harp teknolojilerinin evriminde çarpıcı bir dönüm noktası olmuştur. Özellikle insansız sistemlerin geniş ölçekli ve etkili kullanımı, bu savaşın en dikkat çekici özelliklerinden birisi olmuştur. FPV dronlar ve kamikaze İHA’lar, düşük maliyetli ve yıkıcı etkileriyle sahada fark yaratırken; kara ve deniz kuvvetlerinde de insansız araçların aktif şekilde kullanılması, geleneksel savaş doktrinlerinin sorgulanmasına yol açmıştır.

Ukrayna’nın insansız deniz araçları (İDA) ile geliştirdiği yetenekler, modern deniz harp tarihinde eşine az rastlanır bir başarı öyküsüne dönüşmüştür.  Kırım’ın 2014 yılında işgal edilmesinden sonra neredeyse tamamen ortadan kalkan Ukrayna Donanması, sınırlı imkân ve kabiliyetlerine rağmen, Rusya’nın Karadeniz Filosu’na karşı asimetrik yöntemlerle ağır darbeler indirmiştir. Ukrayna’nın geliştirdiği ve özgün şekilde kullandığı insansız deniz araçları, Rus donanmasının büyük gemilerini tehdit altına sokmuş, kıyı üslerinde ciddi güvenlik açıkları yaratmış ve Karadeniz’deki Rus üstünlüğünü derinden sarsmıştır. 2014 yılında Kırım’ın işgali sonrası deniz gücünü kaybeden Ukrayna, 2023 yılında bu kaybı insansız teknolojilerle telafi etmiş ve Rus Karadeniz Filosu’na ağır bir darbe indirmiştir. Bu yazıda ise Ukrayna tarafından geliştirilen ve sahada başarıyla kullanılan İDA’lar ve operasyonları incelenecek ve çıkarılan dersler değerlendirilecektir.

İDA’lar Sahaya İniyor

Ukrayna Donanması, 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesiyle ciddi bir güç kaybetmiştir. Kırım’ın ilhakı sonucu Ukrayna Donanması’nın personeli ve gemileri yok olmuştur. 2014 yılından günümüze kadar geçen sürede ise Ukrayna ciddi bir donanma gücüne kavuşamamıştır.

Asimetrik Gücün Zaferi: Ukrayna’nın İDA Operasyonları çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 26′ncı sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Ukrayna her ne kadar güçlü bir donanmaya sahip olmasa da Rus donanmasına ciddi kayıplar yaşatmıştır. Gerek seyir füzeleri, gerek kamikaze insansız deniz araçlarıyla Ukrayna, Rusya’nın Karadeniz Filosu’na sert bir darbe vurmayı başarmıştır. Basına yansıyan ilk saldırı 29 Ekim 2022 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bu saldırıda Ukrayna, kamikaze insansız deniz ve hava araçlarıyla Rus gemilerini ve limanlarını hedef almıştır. Bu ilk saldırıda 7 adet İDA’nın Sivastapol’de bulunan liman bölgesine girdiği açıklanmıştır.

Rusya saldırı sonucu yalnızca bir adet mayın tarama gemisinin hasar aldığını açıklamıştır ancak görüntülerde bir adet fırkateynin de hedef alındığı görülmektedir. Bu ilk saldırıda gemiler ciddi bir hasar almasa da Rusya’nın filosunu limanlara çekmesi ve savunma konumuna geçmesi gibi önemli sonuçları olmuştur. Bu saldırıdan sonra Ukrayna, Rus liman ve gemilerini yine İDA ve İHA’lar ile hedef almış ancak bu saldırılar genel olarak başarısız olmuştur. 17 Temmuz 2023 tarihine gelindiğinde ise Ukrayna, Kırım ile Rus anakarasını birbirine bağlayan Kerç köprüsünü İDA’lar ile hedef almıştır. Saldırı sonucu köprünün araç trafiği için kullanılan kısmı hasar almıştır. 3-4-5 Ağustos tarihlerinde Ukrayna’nın İDA saldırıları artış göstermiştir. Bahse konu tarihlerde 2 farklı Rus gemisi hedef alınmış ve gemiler ciddi hasar almıştır.

3 Ağustos tarihinde Ropucha sınıfı amfibi çıkarma gemisi Olenegorsky Gornyak hedef alınmış ve gemide ciddi bir hasar meydana gelmiştir. Saldırı sonrası gemi kuru havuza çekilmiş ve geminin büyük bir delik açılan gövdesi tamir edilmeye başlamıştır. Bu olayın ardından Ukrayna, Rus tanker gemisi Sig’i İDA’lar ile hedef almış ve bu saldırı sonucunda da geminin hasar aldığı açıklanmıştır. Hatta Ukrayna bu saldırıda İDA’nın gövdesinde bulunan kamera ile elde edilen görüntüleri yayınlamıştır. Görüntülerde İDA’nın manevra yaptığı da görülebilmektedir.

Tarih, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii araştırmacısı