Azerbaycan Hava Kuvvetleri’nde JF-17 Blok III Dönemi Başlarken

“Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasında savunma sanayii projeleri, stratejik iş birliği ve bölgesel güvenliği de sağlamlaştırma açısından büyük önem taşımaktadır.”

Ahmet Alemdar

JF-17 savaş uçağı Pakistan ile Çin’in ortak geliştirme ve üretim faaliyetleriyle ortaya çıktı. Pakistan Hava Kuvvetleri’nin modern savaş uçaklarını oluşturan filolarında bu uçaklar görev yapmaktadır. JF-17 savaş uçağı projesi 2000’li yıllarında başına dayanmakta birlikte süreç içerisinde uçakta önemli iyileştirmeler yapılarak günümüzdeki en son ürün Blok III seviyesine getirildi.

Pakistan’ın İhracat Enstrümanı: JF-17 Thunder

Pakistan’ın özellikle Blok II ve Blok III modelleri ile görece agresif ihracat politikası yürütmektedir. Özellikle Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya’daki ihalelerde maliyet-etkin bir alternatif sunarak dikkatlerini üzerine çekmektedir. Küresel pazarda Çin menşei alt sistemlerin yoğunluğu, Pakistan endüstrisinin gelişmişliğine olan kaygılar ve diplomatik hususlardan kaynaklı sorunlarla karşı karşıya kalmasına rağmen ihalelerde boy göstermeye çalışmaktadır.

Nihayetinde JF-17’nin gelişmekte olan ülkeler için uygun bir çözüm olduğu değerlendirilmektedir. Düşük tedarik ve işlem maliyetli ile çok rollü bir savaş uçağı olarak öne çıkıyor. JF-17’nin Blok I, Blok II ve Blok III olmak üzere üç modeli var. Blok I öncel bir model ve üzerinde süreç içerisinde yapılan iyileştirmelerle Blok II ortaya çıktı. Blok II ile Pakistan, Nijerya ve Myanmar’a ihracat başarısı da yakaladı. Azerbaycan ise Blok III yani en son modelini envantere katmak istemektedir. Blok II’den ziyade Azerbaycan’ın Blok III tercih etmesinin birkaç nedeni var. Bu nedenler aslında diğer ülkelerin de neden Blok II tercih ettiğini göstermektedir.

Azerbaycan Hava Kuvvetleri’nde JF-17 Blok III Dönemi Başlarken çalışmasının tamamı Defence Turk Dergi 22′nci sayısında.

Çalışmanın tamamını buraya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Hava üstünlüğüne yatırım

JF-17 Thunder savaş uçaklarının Blok III modeli, ilk uçuşunu 29 Aralık 2019’da Chengdu (Çin) CAC tesislerinde gerçekleştirdi ve günümüzde Pakistan Hava Kuvvetleri’nin aktif kullanımındadır. JF-Blok III, önceki bloklara kıyasla önemli iyileştirmeleri barındıran en modern versiyondur.

Blok III’te öncel versiyonlardan farklı olarak hava-hava muharebelerinde kazanım sağlayacak bir Aktif Faz Dizinli Radar (AESA) bulunuyor. Böylelikle hava-hava muharebelerinde hedef tespiti ve izleme kapasitesini önemli ölçüde artırmıştır. Ayrıca Blok III, PL-15 gibi daha gelişmiş uzun menzilli hava-hava füzelerini kullanabilirken Blok II daha sınırlı kabiliyetlere sahiptir. Blok III, pilotların durumsal farkındalıklarını arttıran tamamen dijital bir kokpite ve daha gelişmiş aviyonik sistemlere sahiptir. Bilhassa elektronik harp kabiliyetleri açısında Blok III öne çıkmaktadır. Blok II uçağında ise bu kabiliyetler oldukça kısıtlıdır. Blok III’te öne çıkan bir diğer değişiklik ise itki sitemindedir. Öncel motorun iyileştirilmiş bir türeviyle donatıldı. Azerbaycan’ın aksine hava üstünlüğü olmadan Nijerya ve Myanmar gibi ülkeler Blok III gibi komplike bir sistemden ziyade Blok II ile ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir.

Azerbaycan Hava Kuvvetleri’nin de modernizasyonun için önemli kaynaklar ayrılarak bir süreç yönetiliyor. Bilindiği üzere Dağlık Karabağ’daki çatışmaların kesin olarak bitmemesi ve bölgedeki güvenlik durumunun kaygan zeminde olması ihtiyaçları tetikliyor. Türkiye’den SU-25 Laçin modernizasyon hizmeti ve Bayraktar AKINCI TİHA tedariki de bunun bir parçasıydı. Savaş uçağı noktasında ise hava üstünlüğünü sağlamlaştırmak için modern nitelikte bir filo arzusu var. Yeni nesil teknolojileri barındıran hem hava-hava hem de hava-yer görevlerinde etkin bir şekilde kullanılabilecek bir platform. Bu noktada Blok III potansiyel bir çözüm olarak uzun süredir masadaydı. Azerbaycan’ın sorunlar yaşadığı Ermenistan’ın güçlü diasporası ise batı menşei bir uçağın tedarik ve idamesinde türlü türlü zorluklar çıkaracağı bilinmekteydi. Bu sebeple JF-17’nin Çin ve Pakistan menşeili olması, Batılı uçakların hem tedarik hem de envantere alınsa dahi bakım ve parça tedarik zorluklarına kıyasla daha az diplomatik kısıtlamayla karşılaşılmasını sağlayacaktır.

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi. Tarih, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii araştırmacısı