Bilim insanları bağımlılık yapmayan, doğal bir ağrı kesme mekanizması keşfetti
Araştırmaya göre vücut, benzodiazepin benzeri doğal peptitler üreterek belirli sinir uçlarındaki ağrı sinyallerini azaltabiliyor.
Bu peptitler omurilik gangliyonlarında ortaya çıkıyor ve yalnızca çevresel sinir sisteminde etkili oldukları için uyku hali, bilinç bulanıklığı veya bağımlılık gibi opioidlerde görülen yan etkilere yol açmıyor.
Ağrıyı sinirin başladığı yerde “kısma” mekanizması
Çalışmayı yöneten Leeds Üniversitesi’nden Prof. Nikita Gamper, mevcut ağrı kesicilerin sınırlılıklarını hatırlatarak,
“Opioidler hâlâ en güçlü ağrı kesiciler ancak bağımlılık açısından en risklileri. Daha iyisine ihtiyaç var,” dedi.
Ekip, sinir hücreleriyle bağlantılı belirli glial hücrelerin doğal olarak benzodiazepin benzeri bir peptit salgıladığını keşfetti. Bu peptit, ağrı sinyallerini taşıyan sinirlerin aktivitesini azaltarak beynin aldığı ağrı miktarını düşürüyor.
Bu sürecin merkezi sinir sistemini etkilememesi, yani kan-beyin bariyerini aşmaması, mekanizmayı özellikle güvenli hale getiriyor. Böylece vücut, ağrıyı baskılayabilirken sedasyon veya bağımlılık riski oluşturmuyor.
Kronik ağrı tedavisinde yeni umut
Leeds’te ağrı tedavisi uzmanı Dr. Ganesan Baranidharan, bulguların önemini şöyle özetledi:
“Kronik ağrı sağlık hizmetlerinin en büyük sorunlarından biri. Uzun süreli opioid ve sinir ilaçları ciddi yan etkiler yaratabiliyor. Bu araştırma yeni ve güvenli bir tedavi kapısı açabilir.”
Dünyada her üç kişiden birinin yaşamını etkileyen kronik ağrı, en sık doktora başvuru nedenleri arasında yer alıyor. Buna rağmen etkili ve yan etkisi düşük tedavi seçenekleri sınırlı.
Yeni ilaçlara giden yol açılıyor
Araştırmanın Journal of Clinical Investigation dergisinde yayımlanan sonuçları, yalnızca periferik sinirlere etki eden yeni nesil ağrı kesicilerin geliştirilebileceğini gösteriyor. Bu ilaçlar:
Beyne etki etmeyecek
Bağımlılık riski taşımayacak
Sedasyona neden olmayacak
Ağrıyı kaynağında baskılayacak şekilde tasarlanabilecek.
Prof. Gamper ve ekibi, keşiflerini ileriye taşımak için 3,5 milyon sterlinlik yeni bir fon aldı. Beş yıl sürecek yeni projede nöropatik ağrı biyolojik işaretleyicileri incelenecek ve bu doğal peptit mekanizması temel alınarak yeni tedavi yöntemleri geliştirilecek.
Bilimsel iş birliği başarıyı hızlandırdı
Araştırma, Leeds Üniversitesi, Çin’deki Hebei Tıp Üniversitesi ve Cincinnati Üniversitesi’nin ortak çalışmasıyla ortaya çıktı. Ekipler, daha önce bağımsız yürüttükleri deneylerde benzer sonuçlara ulaştıklarını fark ederek işbirliğini güçlendirdi.
Çalışmanın ortak yazarı Prof. Xiaona Du, “Aynı sonuca ulaştığımızı gördüğümüzde bunun peşinden gitmemiz gerektiğini anladık” dedi.
Sonuç
Bu keşif, vücudun kendi sinir sisteminde saklı olan doğal bir ağrı kontrol mekanizmasını gün yüzüne çıkarıyor. Bulgular doğrulanır ve klinik uygulamalara dönüşürse, gelecekte opioidlerin yerini alabilecek güvenli ve bağımlılık yapmayan yeni ağrı tedavileri geliştirilebilir.
