Dünya’nın buzlu geçmişi: Yaşam nasıl hayatta kaldı?
Yeni bir bilimsel araştırma, bu sorunun cevabına ışık tutuyor. Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, bilim insanları Antarktika’daki erimiş buz göletlerinde inanılmaz çeşitlilikte mikroorganizmalar keşfetti. Bu bulgu, yaklaşık 635 ila 720 milyon yıl önce, ortalama sıcaklığın -50°C’ye kadar düştüğü Kriyojenik Dönem’de, yaşamın bu tür göletlerde hayatta kalmış olabileceğini düşündürüyor.
Çalışmanın baş yazarı Fatima Husain’e göre, bu dönemin fosil kayıtları, karmaşık yaşam formlarının hem öncesinde hem de sonrasında var olduğunu gösteriyor. Yaşamın bu aşırı soğuktan nasıl kurtulduğuna dair çeşitli teoriler vardı; örneğin okyanusların bazı bölgelerinde, derin denizdeki hidrotermal bacalarda veya kalın buz tabakalarının altında saklanmış olabileceği düşünülüyordu. Ancak şimdi, ekvator çevresindeki küçücük erimiş buz göletleri yeni bir sığınak ihtimali sunuyor.
Buz göletlerindeki gizli çeşitlilik
Bu göletler, nihayetinde insanlar gibi çok hücreli canlılara evrilecek olan ökaryotlar için bir tür sığınak görevi görmüş olabilir. Günümüzde bile Antarktika’da buz tabakalarının kenarlarında benzer erimiş buz göletleri bulunuyor.
2018 yılında Yeni Zelanda’dan bir araştırma ekibi, Antarktika’daki McMurdo buz sahanlığını inceledi. Burada, sadece birkaç metre genişliğinde ve bir metreden az derinliğe sahip bu göletlerin dibinde, yıllar içinde oluşan renkli ve katmanlı mikrop tabakaları keşfettiler. Bu tabakalar, aşırı koşullara dayanıklı siyanobakteri adı verilen tek hücreli organizmalardan oluşuyordu. Ancak araştırmacılar, bu göletlerde algler veya mikroskobik hayvanlar gibi ökaryotların da olduğuna dair işaretler buldu. Bu durum, göletlerin içerdiği tuz miktarına bağlı olarak şaşırtıcı bir canlı çeşitliliğine sahip olduğunu gösteriyor. Husain, “İki gölet bile birbirine benzemiyordu,” diyerek, incelenen tüm göletlerde ökaryotların farklı gruplarına rastladıklarını belirtti. Bu da gösteriyor ki, bu benzersiz ortamlar, birbirine yakın olsalar bile farklı yaşam topluluklarını barındırabiliyor.
Dünya dışı yaşam arayışları için önemli bir ders
Bu bulguların dünya dışı yaşam arayışları için önemli sonuçları var. Husain, “Dünya’daki bu özel ortamları incelemek, Güneş Sistemimizdeki buzla kaplı uydular gibi buzlu dünyalardaki potansiyel yaşanabilir ortamları anlamamıza yardımcı olabilir,” diyor.
Satürn’ün uydusu Enceladus ve Jüpiter’in Europa uydusu buzla kaplı olsa da, bilim insanları buralarda basit yaşam formlarının var olabileceğine dair giderek daha fazla kanıt buluyor. Bu nedenle, bu uyduları daha yakından incelemek için çeşitli uzay görevleri başlatıldı. Dünya’daki bu buzlu göletlerdeki yaşamın keşfi, uzaydaki olası yaşam belirtilerini nasıl arayacağımız konusunda bize değerli bilgiler sunuyor.
