Kanada’da F-35 savaş uçağı endişesi

F-35 uçağının ortaklarından birisi olan Kanada, ABD ile yaşanan gerilimlerden dolayı uçakların etkisiz hale getirilebileceğini düşünüyor.

F-35 savaş uçağı projesinde ortaklardan birisi olan Kanada’da F-35 savaş uçaklarına karşı tartışmalar başladı. ABD Başkanı Donald Trump’ın Kanada üzerinde uyguladığı ekstra gümrük vergileri ve Kanada’yı ABD’nin 51. eyalet olacağı söylemleri iki ülke arasındaki ilişkilerin gerilmesine neden oldu. Bu bağlamda Kanada’ya ait F-35 savaş uçaklarının ABD tarafından kontrol edilebileceği düşüncesi ülke genelinde tartışmaları beraberinde getirdi.

Geçtiğimiz günlerde Vancouver Uzay Enstitüsü’nün Eş Direktörü Michael Byers, The Globe and Mail’de kaleme aldığı bir makalede Kanada’nın bu tedariki iptal etmesi gerektiğini savundu. Byers makalesinde, F-35’i üretilmesinde büyük pay sahibi olan Lockheed Martin’in ABD’nin yakın müttefikleri de dahil olmak üzere yabancı müşterilerle tam “kaynak kodunu” paylaşmayı her zaman reddettiğini bununla birlikte ABD’nin “tek bir tuşla” Kanada’ya ait F-35’lerin etkisiz hale getirilebileceğini ileri sürdü.

Ayrıca yazara göre F-35 tedarik sözleşmesinin iptal edilmesi ve ardından İsveç yapımı Gripen E savaş uçaklarının tedarik edilmesinin daha doğru olacağını iddia etmekte. Bu durumu da İsveç’in Kanada’ya ekstra gümrük tarifesi uygulamadığını, uçak bakımlarının ucuz olması, uçaklarda gizlilik teknolojisinin olmayışı ve kısa Arktik pistlerinden kalkış ve iniş yapabilmesine bağlıyor. Yani sonuç olarak Almanya’dan sonra Kanada’nın da F-35 savaş uçağı tedarikine yönelik endişeleri başladı.

Kanada’nın F-35 tedariki

Ocak 2023’te dönemin Kanada Savunma Bakanı Anita Anand, gerçekleştirdiği basın açıklamasında Kanada Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan CF-18 Hornet savaş uçaklarının yerine F-35 savaş uçaklarının alınacağını belirtmişti. İki taraf arasında imzalanan anlaşma ile Kanada 88 adet F-35 savaş uçağı siparişi verdi. Bu kapsamda uçakların yaşam döngüsü boyunca toplam maliyetinin ise 70 milyar Kanada doları olacağı açıklanmıştı.

2026 yılına kadar Kanada’ya teslim edilmesi hedeflenen F-35 savaş uçaklarının ilk başta ABD’de konuşlanması planlanıyor. Kanada Kraliyet Hava Kuvvetleri pilotları ve teknisyenleri ABD’de bulunan üslerde eğitim alacak. 2029 yılında ise F-35’lerin Kanada’da konuşlanması bekleniyor.

Kanada’daki dönemin Eski Muhafazakar hükümet 2010 yılında 65 adet savaş uçağı satın alma niyetini resmen açıklamıştı. 2015 Kanada Federal seçimleri sırasında, o zamanki Liberal Parti Başkanı Justin Trudeau, F-35 savaş uçaklarını satın almayacağını ve bunun yerine daha uygun fiyatlı bir uçağın alınması gerektiğini belirtmişti. 8 yıl sonra ise dönemin Trudeau hükümeti en nihayetinde F-35 savaş uçaklarının alınmasına karar vermişti.

İlgili Olarak

Almanya’nın F-35 savaş uçağı paniği

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi. Tarih, uluslararası ilişkiler ve savunma sanayii araştırmacısı