Tacikistan’da Kadınların Giyim Sorununa Din Adamları ve Hükümet Yetkililerinden Karar

Tacikistan Hükümeti Kadın Giyimine Yönelik Yeni Kıyafet Kodu Üzerinde Çalışıyor

Tacikistan hükümetinin gündeminde kadın giysileri bir kez daha yer alıyor, yetkililer ve İslam liderleri kadınların çalışırken ve boş zamanlarında ne giymeleri gerektiği konusunda yeni yönergeler üzerinde çalışıyorlar.

İlk kez altı yıl önce gerçekleşen bu yeni kıyafet kodu, önümüzdeki günlerde kamuoyuna açıklanması bekleniyor ve uygun giysileri sergilemek için başkent Duşanbe’de Ağustos ayında özel bir etkinlik planlandığı iddia ediliyor.

Devlet Din İşleri ve Geleneklerin Düzenlenmesi Komitesi Başkanı Süleyman Davlatzoda, bu hafta başkentte düzenlediği basın toplantısında “Kültür Bakanlığı, Kadınlar Komitesi ve Din İşleri Komitesi’nin ortak bir çalışma grubu, ulusal değerlerimiz ve geleneklerimizle en uyumlu olan kıyafetleri belirlemek için birlikte çalışıyor” dedi.

Yeni kıyafet kodu, Haziran ayında “Tacik kültürüne yabancı olan kıyafetler” olarak tanımlanan İslam kıyafetlerini ele alan bir yasağı resmen yayınladıktan sonra geliyor. İslam kıyafetleri, potansiyel dini aşırılığın dışsal bir işareti olarak gören yetkililer tarafından kullanılan bir terimdir.

Bu hafta başında, Orta Asya ülkesinin devlet destekli İslam Bilginleri Konseyi, kadınlar için “siyah kıyafetler” ile birlikte “dar ve görünen giysiler” hakkında bir fetva- dini bir emir- yayınladı. Tacikistan’da, “siyah kıyafetler” terimi genellikle İslami peçe anlamına gelir.

26 Temmuz tarihli fetvada, siyah rengin “ulusal ve coğrafi özelliklerimizle uyumlu olmadığı” belirtildi.

Hükümetin kadın giyimine yönelik uzun zamandır devam eden tutumunu yansıtan fetva, Tacik kadınlar için bir ulusal kostümü destekledi; bu da bir elbise, pantolon ve bir başörtüsünden oluşmaktadır.

Fetva, kadınların yüz, eller ve ayakları hariç olmak üzere tüm vücutlarını örtmelerini zorunlu kılan İslam uygulaması ile tamamen uyumlu olduğunu açıkladı.

Tajikistan’da yaklaşık 10 milyonluk nüfusu olan çoğunlukla Müslüman bir ülkede, yetkililerin başörtüsüne karşı kampanyası 2007 yılında Eğitim Bakanlığının okullar ve üniversitelerde peçe- ve mini etek- yasağını koyduğunda başladı.

Yasak sonunda iş yerlerine genişledi ve yetkililer ve polis, uyumunu sağlamak için baskınlar düzenledi.

Pek çok peçe takan kadın, dini ve kültürel inançları ile kariyerleri arasında zor bir seçimle karşı karşıya kaldı. Bazıları işlerinden veya okullarından ayrılırken, diğerleri -Munisa gibi- İslami başörtüsünü geleneksel başörtüsü ile değiştirdi.

Tacik erkekleri de geçmişte hükümet kararlarından olumsuz etkilenmiş, yetkililer onları uzun veya çalı gibi sakalları nedeniyle şüpheli olarak görmüşlerdir.

2015 yılında, güneydeki Khatlon Vilayeti’nde bir bölge polis şefi yılda yaklaşık 13.000 erkeğin “uzun ve bakımsız sakallı” olarak sokaklarda ve pazarlarda toplandığını ve sakallarının “düzenli hale getirildiğini” duyurdu.

2023 yılında bir yüksek hükümet yetkilisi Tacik blog yazarlarını sakalları teşvik etmenin ‘terörist gruplarla dayanışmanın bir ifadesi” olarak yorumlanabileceğini ve “ulusal güvenliğe bir tehdit oluşturduğunu” belirterek uyardı.

2018 yılında Kültür Bakanlığı, Tacikistan’daki Önerilen Giysiler Rehberi’ni yayınladı; bu rehber giysiler için kabul edilebilir tasarımları, renkleri ve kumaşları belirtir.

Rehber, kadınların Tacik ulusal üç parçalı kostümünü giymelerini teşvik ederken, ofis için Batı tarzı giysiler giymelerini önerdi, ancak daha mütevazi yaka ve etek boyu ile.

Yaklaşan kıyafet kodunun önceki kılavuzu geçersiz kılacak mı olduğu net değil.

Bazı Duşanba sakinleri, yakın zamandaki resmi “yabancı” kıyafet yasağının yetkilileri sıkılaştırdığını söyledi.

Duşanbe’de, başörtüsü takan bir grup kadın 22 Mayıs’ta polis ve yerel kadın işleri ofisinin temsilcileri tarafından yakalandı ve polis karakoluna götürüldü.

Kadınlardan biri daha sonra RFE/RL’in Tacik Servisi’ne verdikleri demeçte parmak izi ve fotoğraflarının alındığını ve çeyrek çekmek için “asla tekrar ‘yabancı’ kıyafetler giymemeyi vaat etmeleri” gerektiğini söyledi, aynı gün serbest bırakıldılar.

Mayıs ayının 23’ünde, başkentin Şohmansur bölgesindeki polisler 13 uzun sakallı erkeği kısa süreliğine gözaltına aldı ve sakallarını kesmelerini talep etti. Polis, erkeklere “uzun sakallarla tekrar yakalanmaları durumunda tutuklanacakları” konusunda uyardı.

Tacikistan’da kadınlar ve erkeklerin giymesi için kıyafetler Türk geleneklerine ve kültürüne karşı olan yabancı nesneler için’u yasaklatmak her ne kadar önemli olsada, insanlara zorlamak ve ellerinden seçim hakkını almak yanlış olabilir. Ülkedeki bu tür yasaklar insan haklarına aykırı olarak görülüp eleştirilebilir.

Kaynak